Ümran Stratejik Araştırmalar Merkezi tarafından Ömer Kizilcik’in kaleme aldığı “Lübnan ve Ürdün’de Geri Dönemeyen Suriyeli Mültecilerin Durumu” başlıklı rapor yayımlandı.
Rapora göre Lübnan ve Ürdün hükümetlerinin Esed rejimi ile 2019’da anlaşmasından sonra Suriyeli mültecilerin ülkelerine geri dönüşü beklenildiği gibi gerçekleşmedi.
Lübnan ve Ürdün’ün, Esed rejimiyle anlaşmalar yaptığı 2019’da 52 bin mülteci evlerine döndü.
Bununla birlikte, 2020-2022 yıllarında bu iki ülkeden Suriye’ye geri dönüş rakamları, 10-20 bin civarında seyreden 2019 öncesi dönemin bile altında kaldı.
Esed rejimi, iki ülkeyle ilişkileri düzelttikten ve kazanımlar sağladıktan sonra yapılan anlaşmaları ihlal etti ve Suriyeli mültecilerin geri dönmesini zorlaştırdı.
Bu durum Esed rejiminin, Suriyeli mültecileri istememesi ve Suriye’nin demografik yapısını değiştirme eğilimini ortaya koyuyor.
Ülkelerine geri dönen mültecilerin sorguya çekilmesi, işkenceye, tacize ve tecavüze maruz kalması ile zorla silahlı saflara alınması gibi durumların yanı sıra ülkede devam eden ciddi yoksulluk, altyapı yetersizliği ve asayiş sorunları da mültecilerin ülkelerine dönmesini yavaşlatan nedenler arasında sıralanıyor.
LÜBNAN VE ÜRDÜN’ÜN ESED REJİMİYLE ANLAŞMASI
Lübnan ve Ürdün hükümetlerinin Esed rejimi ile yakınlaşma sürecini tetikleyen başlıca unsur, 2018’de bölgedeki askeri gelişmeler oldu.
Lübnan ile Esed rejimi arasındaki Suriyeli mülteciler için 2018’de oluşturulan söz konusu geri dönüş mekanizması, dönemin Lübnan Genel Güvenlik Müdürlüğü Başkanı General Abbas İbrahim tarafından aynı yıl duyuruldu.
Bu mekanizma kapsamında Esed rejimi, genellikle Lübnan’dan Suriye’ye geri dönüşlerin yüzde 90’ını onaylarken ortalama yüzde 10’luk kısmın geri dönmesini ise kabul etmedi.
Lübnan ile Esed rejimi arasında oluşturulan söz konusu mekanizmayla toplamda 25 bin Suriyeli ülkesine geri döndü.
Suriye ile resmi olarak sınır kapısını Ekim 2018’de açan Ürdün de karşılıklı ziyaretlerin ardından Şam’a maslahatgüzar atadı.
Lübnan’la benzer şekilde Ürdün de 2018’de Suriyeli mültecilerin geri dönüşü için Esed rejimi ile gayriresmi anlaşma yaptı.
Söz konusu anlaşma, Ürdün’ün Esed rejimiyle hayata geçirdiği mekanizmaya benzer şekilde işliyor.
